بازگشت ماموت به دریا

رزمناو روسی موشک انداز غول پیکر کلاس Kirov
ناوهای کلاس Kirov بیش از 250 متر طول و 280 هزار تن وزن دارند و پس از ناوهای هواپیمابر، بزرگ ترین کلاس کشتی های رزمی دنیا به شمار می آیند. نیروی دریایی ارتش روسیه چهار فروند از این کشتی های غول پیکر را در اختیار دارد که در حال حاضر تنها یکی از آنها یعنی ناو «پتر کبیر» که وظیفه سرفرماندهی ناوگان بالتیک را بر عهده دارد به صورت فعال در حال خدمت رسانی است. اما در دسامبر سال 2011 ویلادیمیر پوتین اعلام کرد روسیه قصد دارد تا با یک به روز رسانی کلی، دو فروند دیگر را نیز تا سال 2020 میلادی به خدمت فعال بازگرداند، اتفاقی که در صورت وقوع، بار دیگر نیروی دریایی کرملین را در رده برترین های جهان قرار می دهد و با توجه به توسعه بی مانند نیروی دریایی چین و تلاش های هند برای تبدیل شدن به یک قدرت دریایی بزرگ تا یک دهه دیگر، می تواند توازن قوای موجود در آب های بین المللی را با چالش جدی رو به رو کند.

شهر شناور

کارخانجات کشتی سازی Baltic Shipyard کار روی رزم ناوهای موشک انداز کلاس Kirov را در 1974 آغاز کردند. مأموریت اصلی این کشتی های اتمی درگیری و نابودی ناوگان های بزرگ نیروی دریایی ارتش ایالات متحده بود. روس ها به خوبی می دانستند که ناوهای هواپیمابر، ستون فقرات نیروی دریایی دشمن به شمار می آیند و با توجه به همین مسأله بود که تصمیم گرفتند ناوگان جهنمی خود را با قدرتمندترین موشک های کروز ضد کشتی دنیا مجهز کنند. همچنین اندازه بزرگ و تجهیز این کشتی های کوه پیکر به برترین سامانه های ارتباطی به روس ها اجازه می دهد تا از این کشتی ها به عنوان کشتی فرماندهی ناوگان های خود نیز بهره ببرند.
طراحی بدنه ناوهای کلاس Kirov به خوبی نشان دهنده تلاش طراح برای ساخت یک کشتی عظیم و در عین حال چالاک است. طول 252 متری این ناوگان عملاً از بسیاری ناوهای هواپیمابر موجود بیشتر است ولی در عین حال عرض کشتی تا جایی که ممکن بوده کاهش یافته تا اعضای این ناوگان علیرغم اندازه بزرگشان همچنان چابک باقی بمانند.
عرشه جلویی برای دربرگرفتن موشک های عظیم Granit و دیگر سامانه های موشکی ناو، کشیده تر از حالت معمول گشته و خود به دو عرشه بالایی و پائینی تقسیم می شود. در بخش میانی و کمی مایل به عقب نیز ساختار کوه پیکر برج اصلی برای جای دهی آنتن های راداری قرار گرفته اند. در طراحی ساختار این بخش ها به هیچ وجه به مسئله رادار گریزی و یا کاهش سطح مقطع راداری کشتی توجهی نشده است. نکته ای که امروزه هم برای کشتی با این اندازه ها عجیب به نظر نمی رسد چون هرچه باشد پنهان کردن هیولایی با این ابعاد از دیدگان تیز بین رادارهای جدید عملاً غیرممکن خواهد بود. در پشت بخش شلوغ و پیچیده برج ها، طراحان یک باند مخصوص فرود هلی کوپتر را در پاشنه رزم ناوهای موشک انداز کلاس Kirov تعبیه کرده اند. این باند که از توانایی به پرواز درآوردن هلی کوپترهای دریایی کاموف ka-27 Helix برخوردار است، می تواند تا 3 فروند از این هلی کوپترهای را روی خود جای دهد. همچنین در عرشه پائینی، محلی برای سرویس و نگهداری دو فروند هلی کوپترها نیز وجود دارد که در نهایت توان هوایی این ناوها را به 5 فروند بالغ می سازد. این هلی کوپترها که از انواع متوسط به شمار می آیند از کارآیی بالایی برای شناسایی اهداف زیر سطحی برخوردارند و با سونارهای پرقدرت خود می توانند زیردریایی های دشمن را در اعماق مختلف شناسایی کنند.

P700- Granit

موشک های کروز ضد کشتی P700- Granit جنگ افزار اصلی رزم ناوهای موشک انداز کلاس Kirov به شمار می آیند. هر یک از ناوهای این کلاس به 20 پرتابگر عمودی این موشک ها مجهز هستند. این موشک ها که برای بیش از سه دهه است تبدیل به کابوس نیروی دریایی ایالات متحده گشته، قادرند به سرجنگی هسته ای با قدرت 500 کیلوتن TNT مجهز گردند و این بدان معناست که تنها یک تیر موشک Granit می تواند یکی از ناوهای دریایی آمریکایی ها را از روی رادار حذف کند. اما در حالت معمول هر یک از این موشک ها به سر جنگی 750 کیلوگرمی با خروج HE مجهز هستند که این قدرت نیز با کمی خوش شانسی برای از پا درآوردن یک ناو هواپیمابر کلاس Nimitz کفایت می کند.
موشک های کروز ضد کشتی Granit در حدود 7 تن وزن دارند و قادرند با تکیه بر توان موتور توربوجت KR-93 خود به بر سرعت خیره کننده 2/5 ماخ دست پیدا کنند. استراتژی حمله این موشک ها در نوع خود ویژه و بسیار جالب است. برای از پای درآوردن ناوگان دشمن در یک حمله غیر اتمی 4 تا 8 موشک به صورت همزمان با هم شلیک شده و با تشکیل یک دسته شکارچی به سوی دشمن روانه می گردند. پس از شلیک، موشک ها برای در امان ماندن از دید راداری دشمن ارتفاع خود را کاهش داده و تا حدود 30 متری سطح دریا پائین می آیند. سپس یکی از اعضای تیم شکار با حرکات موجی ارتفاع خود را افزایش و کاهش می دهد و هر بار با به دست آوردن اطلاعات جدید توسط رادار خود و به اشتراک گذاشتن این داده ها با دیگر اعضا، تیم نسبت به تصحیح مسیر احتمالی اقدام می کند. اگر در هنگام اوج گیری موشک شناسایی کننده هدف قرار بگیرد، یکی از موشک های باقی مانده وظیفه آن را بر عهده خواهد گرفت.
پس از رسیدن به حوالی منطقه هدف کامپیوتر درونی موشک های Granit گروه شکارچی با توجه به داده های راداری خود، به درجه بندی اهداف از لحاظ اهمیت اقدام می کنند و بار دیگر با به اشتراک گذاری داده های هر یک از اعضا گروه نسبت به درگیری با واحدهای سطحی دشمن می پردازند. موشک های P700- Granit تا به امروز در شرایط رزمی آزمایش نشده اند ولی گزارش های طرف روسی و نگرانی سیستم های اطلاعاتی غربی تا اندازه زیادی کارآیی بالای آنها را تأیید می کند. اما با این وجود برد 600 کیلومتری این موشک ها دیگر راضی کننده نیست و برنامه هایی برای ساخت نمونه های جدید با برد و توانایی نبرد الکترونیکی بالاتر در دستور کار قرار گرفته است.

دیوار آتش

هر فروند از رزم ناوهای کلاس Kirov صدها میلیون دلار قیمت دارد و از دست رفتن هر یک از آنها می تواند ضربه جبران ناپذیری برای نیروی دریایی روسیه به شمار آید. با همین رویکرد اعضای این ناوگان به یکی از قدرتمندترین پدافندهای هوایی موجود مجهز گشته اند که نمونه مشابه آن را معمولاً در پدافند شهرها و یا مراکز نظامی حساس می توان مشاهده کرد.
بخش اصلی دفاع ضد هوایی این شهرهای شناور بر عهده سامانه دفاع پدافندی نام آشنای S-300 قرار گرفته است. هر کشتی دارای 96 موشک پدافندی از این خانواده است که در 12 پرتابگر عمودی و در عرشه جلویی کشتی سازمان دهی شده اند.
از مدل و تعداد دقیق این موشک ها اطلاعات دقیقی در دست نیست ولی ایجاد یک ناحیه امن یکصد کیلومتری به دور رزم ناو و ناوگروه همراه آن به وسیله این سامانه ها دور از انتظار نخواهد بود، ناحیه ای که با توجه به کارآیی بالای سامانه S-300 می توان از امنیت آن اطمینان کامل داشت.
اما این تمام بضاعت پدافند هوایی ناوگان Kirov نیست و هر ناو برای درگیری با اهدافی که موفق به عبور از خط S-300 ها می گردند، به سامانه های پدافندی 9k331 یا تور M1 نیز مجهز هستند. البته این بار هم طراحان با دست و دل بازی تمام ظاهر شده و با نصب 8 فروند پرتابگر عمودی این سامانه در بخش جلویی کشتی و روی عرشه بالایی، 196 تیر موشک آماده را برای دفاع هوایی میان برد ــ ارتفاع کوتاه در اختیار تیم پدافندی قرار داده اند.
عبور از این دیوار آتش برای یک هواپیما و یا هلی کوپتر غیرممکن خواهد بود اما اگر یک موشک کروز ضد کشتی بتواند از کمند هر دو سامانه تدافعی ناو عبور کند، در مرحله آخر خود را با سامانه دفاع برد کوتاه Kashtan CIWS روبه رو خواهد دید. نکته جالب آنکه این سامانه به صورت کاملاً خودکار و مستقل از سامانه رزمی و راداری کشتی مادر عمل می کند.
همکاری سامانه راداری، حساسه های حرارتی و مکان یاب مغناطیسی هیچ شانسی برای موشک های رادار گریز باقی نمی گذارند. پس از شناسایی، دو قبضه توپ شش لول 30 میلی متر با نرخ نواخت تیر 12 هزار شلیک در دقیقه به سوی موشک هدف آتش می گشایند و در صورت نصب ماجول موشکی، موشک های 9M311 با سرعت خیره کننده 900 متر بر ثانیه خود به سمت مهاجم شلیک می گردند. هر سامانه Kashtan می تواند در آن واحد با 4 هدف مختلف درگیر شود و هر ناو مجهز به 6 عدد از این سامانه ها است تا عملاً هیچ شانسی برای موشک های کروز ضد کشتی و بمب های هدایت شونده که قصد هدف قرار دادن ناوهای کلاس Kirov را دارند باقی نماند.

کابوس زیر آب

هریک از اعضای ناوگان Kirov برای شناسایی اهداف زیر سطحی به دو دستگاه سونار که یکی در بخش جلویی و دیگری در پاشنه کشتی قرار داده شده مجهز هستند. اما همانگونه که اشاره شد هلی کوپتر Ka-27 نیز نقش به سزایی برای شناسایی اهداف زیر سطحی به وسیله سونارهای شناور خود دارند. پس از آنکه زیردریایی دشمن با یکی از این سونارها رهگیری شد فرمانده هان ناو قادرند تا با بهره برداری توان ضد زیر سطحی خود ضربات خرد کننده ای را بر زیردریایی های دشمن وارد آورند. ده ها تیوب پرتاب اژدرهای 533 میلی متر، 305 میلی متر جزئی از این توان هستند ولی مهم ترین سلاح ضد زیردریایی این ناوگان، موشک های ضد زیردریایی RPK-Viyuga خواهند بود. این موشک ها که از تیوب های 533 میلی متر شلیک می گردند پس از طی بخش اعظم مسیر در خارج از آب و با سرعت فراصوت هنگامی که به بالای سر هدف می رسند، وارد آب شده و فاز نهایی حمله را در درون آب ادامه می دهند. با همین رویکرد است که به برد فوق العاده 45 کیلومتری دست پیدا می کنند، بردی که برای اژدرهای زیر آبی بیشتر یک رؤیا به شمار می آید. علاوه بر برد بالا، این موشک ها از توانایی حمل سر جنگی هسته ای نیز برخوردارند که عملاً نیاز به هدف گیری دقیق به وسیله آنها را از بین می برد.

قلبی از جنس اورانیوم

رزم ناوهای موشک انداز کلاس Kirov بیش از 28 هزار تن وزن دارند اما علیرغم این وزن می توانند به سرعت حیرت انگیز 60 کیلومتر بر ساعت دست یابند. برای رسیدن به این سرعت علاوه بر ساختار کشتی، پیشرانه آن نیز با قدرت 140 هزار اسب بخار خود بسیار حائز اهمیت است. هر کشتی به دو راکتور هسته ای از نوع PWR با نام KN-34 مجهز است اما برای افزایش توان در هنگام نیاز به قدرت حداکثری دو بیلر روغنی به کمک راکتورها می آیند تا دمای بخار را افزایش دهند. نیروی حاصله سپس از طریق دو شفت به دو پروانه پنج پره ثابت منتقل می گردد که البته این موضوع با توجه به استانداردهای امروزی نقطه ضعف بزرگی برای کشتی های این کلاس خواهد بود، زیرا وجود دو شفت به معنای افزایش صدا، آشفتگی مغناطیسی و از همه مهمتر آسیب پذیری کشتی است.
منبع: ماهنامه نوآور 90